Meester Timon geeft elke week buiten les

Het is al vroeg druk op het plein van Kindcentrum Talent.nl in Meppel. De kleuters spelen, en de kinderen uit groep drie zitten bij meester Sander. Met kaartjes laat hij hen letters en woorden zien, die ze samen bespreken: ‘De Z is van zwaluw’. Geen speciale buitenles, maar het is een mooie dag, dus ze leren buiten. De kleuters zijn druk bezig met het bouwen van een hut, maar het wil nog niet zo vlotten. Ze hebben al flink wat aarde op hun kleren en in hun gezicht gesmeerd, maar dat maakt meester Sander weinig uit.

Binnen zitten intussen zo’n 30 kinderen in volledige stilte zelfstandig te werken. Met hun iPads zitten ze op krukjes, staan ze aan een statafel of zitten ze in afgeschermd hoekjes. Timon Koster, is een van de vier leerkrachten van Talent.nl: ‘Onze school bestaat nu ruim een jaar. We begonnen met 25 leerlingen, en dit jaar zitten we op 50. We vinden het belangrijk dat er ruimte is voor alle lerende kinderen. Leren door te doen staat centraal. We staan voor vernieuwing, voor realistischer onderwijs.’

Rekenen: op iPads én buiten

Tijdens de kleine pauze spelen alle 50 kinderen door elkaar. De oudere kinderen helpen de jongere kinderen, er wordt veel samen gespeeld. Nadat ze wat gegeten en gedronken hebben, gaan ze naar buiten voor een les rekenen. Want rekenen, dat doen kinderen hier niet alleen op de iPads. Koster: ‘Werken met de iPads werkt goed. Het is een efficiënte manier van leren en met de methodes voor taal en rekenen kunnen de kinderen op hun eigen niveau werken. Maar alleen leren met iPads, dat werkt niet. Ik vind het belangrijk dat kinderen een brede ontwikkeling krijgen. Al dat getuur naar die schermen moet je compenseren, en dat doen we buiten. De natuurlijke omgeving biedt zoveel meer.’

Ook voor een rekenles dus. 15 kinderen van groep 6, 7 en 8 volgen de buitenles. Bij de vuurplaats krijgen ze een kaartje met een nummer op hun rug. Door vragen aan andere leerlingen te stellen moeten zij ontdekken wat voor nummer ze hebben. Eerst oefenen ze met wat ze kunnen vragen: is het getal hoger of lager dan 100? Is het even of oneven? De kinderen gaan serieus aan de slag. Nadat ze allemaal een paar keer hun getal hebben geraden, wordt het wat rumoerig en start Timon met het tweede deel van de rekenles.

Elke keer iets soepeler

‘In het begin is het buiten lesgeven onwennig, zowel voor een leerkracht als voor de leerlingen,’ zegt Koster. ‘Ook mijn lessen gaan nog niet zo soepel als ik zou willen. Maar het is al een wereld van verschil met vier weken geleden. Elke keer gaat het iets beter. Je moet de tijd nemen om het je eigen te maken, en kinderen de tijd geven om eraan te wennen. Voor hen is het een grote omschakeling: de buitenruimte was altijd alleen speelruimte en wordt nu ook leerruimte.’

Het tweede deel van de les oefenen de kinderen met ‘onder elkaar rekenen’, dat hebben ze de afgelopen week binnen al geleerd. Met een groepje maken ze zes sommen, die een ander groepje straks moet oplossen. 224 + 450 bijvoorbeeld, of 7097 + 5991. Als ze klaar zijn gaan ze in hun groepje achter een lijn staan, en begint de sommenestafette. Een voor een lossen ze een som op, en het groepje dat als eerst alle sommen heeft opgelost, wint.

Lesmateriaal: zelf bedenken of uit een boek

Deze les zette Koster zelf in elkaar. ‘In Nederland is weinig materiaal voor handen met kant-en-klare lessen of lesideeën. Maar in het buitenland is dat er wel. Ik haal veel inspiratie uit Engelstalige boeken, uit Zweden of Schotland bijvoorbeeld. Daar zijn ze al veel verder met outdoor education. Maar nu ik ermee aan de slag ben, bedenk ik ook steeds meer lessen zelf. Voor het leren van tafels bijvoorbeeld. Dat kan je heel droog aanpakken, maar je kan het ook spelenderwijs in een buitenles aanbieden.’ Fedde (11) en Jeroen (9) hebben ook allerlei buitenles-ideeën. ‘Spelling kan denk ik ook goed buiten,’ zegt Fedde. ‘Bijvoorbeeld door overal letters te verstoppen die je moet zoeken, en dan moet je er daarna een woord van maken.’ ‘Of,’ zegt Jeroen, ‘dat je categorieën in het zand schrijft, en dat het ene groepje er woorden bij moet bedenken. Het volgende groepje moet die woorden dan spellen.’

Maar nu eerst terug naar de rekenles, het laatste onderdeel van de les. Aan de ene kant een getallenlijn (0-100), aan de andere kant de kinderen in groepjes. Meester Timon roept een som, en de leerlingen moeten zo dicht mogelijk bij het juiste antwoord gaan staan. Dat kost wat moeite, de meeste leerlingen gaan al rennen voor ze het antwoord hebben bedacht. Na een paar waarschuwingen gaat het beter, en denken de kinderen eerst na voordat ze gaan rennen.

Rekenen én rennen

Fedde is tevreden. ‘Echt leuk dat je moet rekenen én rennen. Als je gewoon op een stoel zit kan je minder goed rekenen.’ Dat vindt Jeroen ook: ‘Buiten les krijgen is lekkerder en frisser. En de les is leuker als je kan rennen. Dat kan ik als één van de beste van de groep.’

Koster heeft voor zichzelf een doel gesteld: elke week minimaal één buitenles. Als dat lukt, wil hij vanaf daar uitbouwen. Zijn ideaalbeeld is dat de kinderen elke dag naar buiten gaan om te leren. ‘Buiten zijn zoveel meer mogelijkheden. Je bent sowieso niet beperkt door het kleine klaslokaal. En buiten gaat alles veel meer leven. Buiten gaan kinderen zich over dingen verwonderen. Dat heb je binnen – met een plaatje uit een boek – veel minder. Vorige week hebben we bijvoorbeeld van lege flessen zelf raketten gebouwd en die gelanceerd, dan komt het echt tot leven.’

Stephanie (10) denkt ook dat je beter leert als je iets doet. Vorige week nog, tijdens biologie. ‘Toen gingen we beestjes zoeken in de sloot. We hebben superveel gevonden: een larve, een waterspin en van die waterskiërs!’

Tips van Timon

• Het is heel normaal dat het de eerste drie keer fout gaat. Neem de tijd om te wennen! Als je gaat beginnen met buitenles is het handig om enkele lessen te besteden om te wennen aan de structuur van buitenlessen, zonder daar inhoudelijk al te veel van te willen verwachten.
• Stel duidelijke regels.
• Goed om in je achterhoofd te houden: buitenlessen zijn niet ‘extra’, ze vervangen een binnenles.
• Probeer de randvoorwaarden te regelen. Op Talent.nl faciliteert de school bijvoorbeeld in de middelen: er is budget om voor alle kinderen regenpakken aan te schaffen.

Wil je ook aan de slag met buitenlessen? Op www.ivn.nl/buitenlesdag vind je tips, ideeën en voorbeeldlessen. Op dinsdag 11 april 2017 wordt de volgende Buitenlesdag georganiseerd. Daar kun je je voor inschrijven via www.buitenlesdag.nl.