Op 1 april ontkom je er niet aan: grapjes. Waar komt de traditie van 1 april vandaan? Deze vier dingen over 1 april moet je weten.
1. De eerste vermelding van 1 april stamt uit 1509
In Frankrijk roepen ze op 1 april poisson d’avril! (aprilvis). Kinderen maken die dag een vis van papier en plakken die stiekem op de rug van een klasgenoot. Deze term komt voor het eerst voor in het gedicht Le livre de la Deablerie van de Fransman Eloy d’Amerval uit 1509. Het is onduidelijk of hij deze uitdrukking specifiek gebruikte om naar 1 april te verwijzen, of dat hij ermee gewoon een dwaas beschreef.
De eerste Nederlandstalige beschrijving van 1 april als de dag waarop je anderen in de maling neemt, stamt uit 1539. De middeleeuwse dichter Eduard de Dene schrijft erover in het gedicht Refereyn vp verzendekens dach Twelck den eersten April te zyne plach. In het gedicht probeert een edelman zijn knecht op 1 april heen en weer te sturen voor absurde boodschappen, zogenaamd ter voorbereiding op een huwelijksfeest. Maar de bediende heeft dit plannetje door. Daarom eindigt de slotzin van elk couplet met ‘ik ben bang dat je me voor de gek probeert te houden’.
2. Elk land heeft zijn eigen oorsprong van 1 april
Veel landen voeren een nationale gebeurtenis aan als het begin van de grappentraditie. Zo wordt de Britse April Fool’s Day geassocieerd met het dorp Gotham. Volgens de legende wilde koning Jan zonder Land in de dertiende eeuw door Gotham naar Nottingham reizen. De dorpelingen zagen dat niet zitten, want volgens de wet moest elke weg waarover de koning had gereisd veranderen in een Royal Highway, aangelegd en onderhouden door de inwoners zelf.
Ze gingen zich daarom heel gek gedragen: ze probeerden bijvoorbeeld een paling te verdrinken in een plas en bouwden een hek rond een bosje om te voorkomen dat een koekoek ontsnapte. Omdat de koning vreesde dat gekte besmettelijk was, koos hij snel een andere route. Volgens dit verhaal wordt op 1 april het bedrog van Gotham herdacht.
3. 'Op 1 april verloor Alva zijn bril'
In Nederland wordt de inname van Den Briel (Brielle) door de watergeuzen op 1 april 1572 genoemd als de oorsprong van de grappendag. Het grapje ‘op 1 april verloor Alva zijn bril’ komt daar namelijk vandaan. Dit mopje slaat op de Spaanse hertog van Alva die het gezag had over Nederland tijdens de Tachtigjarige Oorlog. En ‘bril’ is Den Briel, haha.
In de opstand tegen Spanje was dit de eerste keer dat Nederlanders grondgebied terugveroverden van de Spanjaarden. De inname kwam voor Alva als een complete verrassing. Hij was dus gefopt en dat zouden we herdenken door elkaar te plagen op 1 april.
4. Op 1 april werd vroeger nieuwjaarsdag gevierd
In 1582 besloot paus Gregorius XIII dat de kalender gewijzigd moest worden. Hij schafte de juliaanse kalender af en voerde de gregoriaanse kalender in. Hiermee verplaatste hij nieuwjaarsdag naar 1 januari. Vóór de invoering van de gregoriaanse kalender werd Nieuwjaar gevierd tussen 25 maart en 1 april. Als je vergat dat nieuwjaarsdag was verplaatst of je hier niet aan wilde houden, werd je belachelijk gemaakt. Op 1 april werd je dan bijvoorbeeld uitgenodigd voor nieuwjaarsfeestjes die helemaal niet gehouden werden. Deze traditie van grappen en grollen zou zijn blijven hangen.
